Dodatkowe wynagrodzenie roczne – komu przysługuje „trzynastka”?
Dodatkowe wynagrodzenie roczne, potocznie nazywane „trzynastką”, przysługuje wielu pracownikom sektora publicznego. Kwestię tą reguluje ustawa z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Jednak w niektórych przypadkach pojawiają się wątpliwości dotyczące uprawnień do tego świadczenia. W tym artykule odpowiadam na ostatnio zadane mi w tej kwestii pytania, czy nauczyciele zatrudnieni od 1 września na czas określony oraz pracownica niepedagogiczna szkoły będąca w danym roku przez okres 6 miesięcy na zwolnieniu lekarskim, a następnie urlopie macierzyńskim mogą liczyć na dodatkowe wynagrodzenie roczne.
1. Czy nauczyciel zatrudniony od 1 września 2024 r. na czas określony do 27 czerwca 2025 r. otrzyma „trzynastkę”?
Zgodnie z art. 2. ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej „Pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy.”
Artykuł 2 ust. 3 ustawy zawiera zamknięty katalog sytuacji, w których nie jest wymagane przepracowanie co najmniej 6 miesięcy w celu uzyskania prawa do wynagrodzenia rocznego. Oznacza to, że w pewnych przypadkach pracownicy określonych jednostek budżetowych otrzymają tę nagrodę niezależnie od spełnienia standardowego warunku stażu pracy. Tym samym przepis ten stanowi odstępstwo od zasady określonej w art. 2 ust. 2 ustawy, zgodnie z którą nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego wymaga przepracowania co najmniej pół roku w danym roku kalendarzowym
Z obowiązku przepracowania minimum sześciu miesięcy zwolnieni są nauczyciele, którzy zostali zatrudnieni w trakcie roku kalendarzowego zgodnie z organizacją pracy szkoły, czyli od pierwszego dnia roku szkolnego lub pierwszego dnia zajęć dydaktycznych. Nie oznacza to jednak, że każdy nauczyciel zatrudniony w trakcie roku kalendarzowego automatycznie nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Warunkiem jest, aby zatrudnienie było zgodne z organizacją pracy szkoły.
Pojęcie „organizacja pracy szkoły” nie zostało jednoznacznie zdefiniowane w przepisach, dlatego należy je rozumieć zgodnie z jego ogólnym znaczeniem – jako wszystkie działania i warunki związane z funkcjonowaniem szkoły, ustalone w planie organizacyjnym. Do takich elementów należą np. organizacja roku szkolnego, system zmianowy czy harmonogram zajęć.
W związku z tym zatrudnienie nauczyciela od 1 września spełnia warunki zgodności z organizacją pracy szkoły, ponieważ rok szkolny jest jej integralnym elementem. Zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe z 7 grudnia 2016 r. (VI P 344/16), prawo do „trzynastki” nie przysługuje nauczycielowi, jeśli został zatrudniony po 1 września danego roku.
Zdaniem MEN (Stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej z 4 grudnia 2009 r. w sprawie trzynastki dla nauczyciela zatrudnionego na zastępstwo (DS-WPZN-AB-401-02/09) nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem zgodnie z organizacją szkoły oznacza, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego dotyczy nauczycieli, z którymi stosunek pracy został nawiązany z początkiem roku szkolnego, czyli od pierwszego dnia roku szkolnego lub od pierwszego dnia zajęć dydaktycznych w szkole.
Stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej z 4 grudnia 2009 r. potwierdza, że nauczyciele, którzy podjęli pracę od 1 września, mają prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, niezależnie od długości umowy. Ustawodawca nie określił minimalnego okresu zatrudnienia koniecznego do nabycia prawa do „trzynastki”, co oznacza, że decydujące jest nawiązanie stosunku pracy na początku roku szkolnego.
Należy jednak zwrócić uwagę, iż ustawa wskazuje, że stosunek pracy ma być nawiązany, a nie także rozwiązany zgodnie z organizacją pracy szkoły.
Należy jednak pamiętać, że opinie MEN nie mają charakteru prawnie wiążącego. Ostateczna decyzja w tej sprawie należy do dyrektora szkoły. Istotne jest również, że ustawa wymaga, aby stosunek pracy był nawiązany zgodnie z organizacją pracy szkoły, ale nie precyzuje czy musi trwać przez określony czas.
2. Czy pracownica niepedagogiczna szkoły będąca przez okres 6 miesięcy na zwolnieniu lekarskim, a następnie urlopie macierzyńskim otrzyma „trzynastkę”?
Tak, i tu odpowiedź jest prosta, w przedstawionej sytuacji pracownica niepedagogiczna szkoły spełnia warunki do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2024 rok.
Zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 6 lit. aa) ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, przepracowanie sześciu miesięcy nie jest wymagane w przypadku korzystania z urlopu macierzyńskiego. Skorzystanie z tego urlopu w 2024 roku zwalnia pracownika z obowiązku przepracowania minimum 180 dni, co oznacza, że nabywa on prawo do „trzynastki”.
Podsumowanie
Dodatkowe wynagrodzenie roczne to istotny element wynagrodzenia dla wielu pracowników oświaty. Nauczyciele zatrudnieni od 1 września 2024 r. mają prawo do „trzynastki”, jeśli ich umowa została zawarta zgodnie z organizacją pracy szkoły. Natomiast pracownicy niepedagogiczni, którzy w danym roku kalendarzowym korzystali z urlopu macierzyńskiego, (urlopu ojcowskiego, urlopu wychowawczego) również są uprawnieni do tego świadczenia.