Jesteś twórcą? Prędzej czy później staniesz przed koniecznością podpisania umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych. To kluczowy dokument, który pozwala na wykorzystanie Twojego dzieła przez inne osoby lub firmy. Jednak zanim złożysz podpis, musisz wiedzieć, na co zwrócić uwagę, by chronić swoje interesy. Przyjrzyjmy się podstawowym kwestiom związanym z taką umową.
Podział praw autorskich – co możesz, a czego nie możesz przenieść?
Prawa autorskie dzielą się na:
- Prawa osobiste – niezbywalne i zawsze należą do twórcy (np. prawo do oznaczenia autorstwa).
- Prawa majątkowe – to one mogą być przedmiotem przeniesienia na inne osoby.
Ważne: Chociaż przeniesienie praw osobistych jest niemożliwe, w umowach często zawiera się postanowienia ograniczające ich wykonywanie przez twórcę.
Umowa o przeniesienie praw autorskich – podstawy
To dokument, w którym twórca przekazuje prawa majątkowe na określonych polach eksploatacji. W odróżnieniu od licencji, oznacza trwałe przekazanie tych praw.
Czy przeniesienie musi być odpłatne?
Nie zawsze. Możesz przekazać prawa za darmo, ale musisz to jasno określić w umowie. W przeciwnym razie obowiązuje domniemanie odpłatności zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej ustawy).
Art. 45. ustawy „Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.”
Uwaga: Nieodpłatne przeniesienie praw może rodzić konsekwencje podatkowe.
Kluczowe elementy umowy
1. Forma pisemna
Umowa musi być zawarta na piśmie. Bez tego nie będzie ważna.
Art. 53. ustawy stanowi, że „Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.”
Ważne: Zgodnie ze stanowiskiem przyjętym w orzecznictwie, umowa przeniesienia autorskich praw majątkowych bez dochowania formy pisemnej będzie traktowana jako udzielenie licencji niewyłącznej do korzystania z utworu na polach eksploatacji wyraźnie w niej wymienionych. Udzielenie licencji nie ogranicza udzielenia przez twórcę upoważnienia innym osobom do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji.
2. Precyzyjne określenie dzieła
Określ, do którego utworu przenosisz prawa. Możesz uwzględnić także dzieła, które powstaną w przyszłości, o ile nie obejmują całego dorobku twórcy.
3. Pola eksploatacji
Musisz szczegółowo wymienić sposoby korzystania z utworu (np. publikacja w internecie, druk, emisja w TV). Jeśli tego nie zrobisz, nabywca nie uzyska praw do niewskazanych pól. Najlepiej odwołać się do art. 50 ustawy i dokładnie opisać pola eksploatacji.
4. Zezwolenie na zmiany
Jeśli chcesz, by nabywca mógł modyfikować utwór, musisz wyraźnie na to zezwolić. W przeciwnym razie prawo to pozostaje przy Tobie.
5. Oświadczenia stron
Twórca powinien potwierdzić, że ma prawa do utworu i może je przekazać. Brak takich zapisów może prowadzić do sporów prawnych.
6. Odpłatność i moment przejścia praw
Ustal dokładnie, kiedy nabywca uzyskuje prawa (np. po zapłacie wynagrodzenia). Jeśli tego nie określisz, przyjmuje się, że prawa przechodzą w momencie „przyjęcia” utworu.
Czego unikać?
- Ogólnikowych zapisów – Fraza „wszystkie pola eksploatacji” jest niewystarczająca. Zawsze szczegółowo określ pola eksploatacji.
- Braku zabezpieczeń – Upewnij się, że umowa przewiduje konsekwencje za naruszenie jej postanowień, np. w formie kar umownych.
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych to dokument, który wymaga uwagi i precyzji. Pamiętaj, że każdy zapis ma znaczenie – od wskazania pól eksploatacji, przez wynagrodzenie, aż po moment przejścia praw. Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z prawnikiem. W końcu to Twoja twórczość – zadbaj o nią najlepiej, jak potrafisz.